اتوماسیون صنعتی به معنی استفاده از ابزارهای کنترلی مثل کامپیوتر برای کنترل و هدایت ماشین آلات صنعتی است. در مجموع میتوان گفت اتوماسیون صنعتی از تکنولوژی و کنترل اتوماتیک که باعث عملکرد و کنترل خودکار فرآیندهای صنعتی بدون دخالت مستقیم انسان میشود، استفاده میکند. به عبارتی در اتوماسیون صنعتی، ماشینها و کامیپوترها به جای انسانها تفکر و تصمیم گیری میکنند. تجهیزات مورد استفاده در اتوماسیون صنعتی عبارتند از: PLC، PAC، رایانه و … .
صاحب نظران به حق اتوماسیون را صنعتِ صنعت ساز نامیده اند. صرف نظر از اینکه سیستم های اتوماسیون نقش مغز و اعصاب را برای یک کارخانه بازی میکنند و در نتیجه مهمترین و حساسترین بخش های یک فرایند تولیدی را تشکیل می دهند، شواهد بسیاری برای راهبردی بودن اتوماسیون و کنترل در صنایع کشورها دلالت مینمایند. آمارهای جهانی نشان دهنده این واقعیت هستند که چند کشور صنعتی بزرگ جهان هم بزرگترین تولید کنندگان و هم بزرگترین مصرف کنندگان این فناوری میباشند. این آمارها بیانگر آن است که آمریکا، ژاپن و آلمان که سه قدرت صنعتی اول جهان هستند، به ترتیب حدود 33% و 23% و 11% مصرف سیستم های اتوماسیون را به خود اختصاص داده اند و از طرف دیگر 33% و 23% و 13% از تجهیزات و نرم افزارهای اتوماسیون صنعتی را نیز تولید میکنند. این آمار به خوبی نشانگر آن است که در صورتی که بخواهیم در زمینه صنعت توفیق داشته باشیم باید هم به استفاده گسترده و مناسب از فناوری پیشرفته اتوماسیون در صنایع خود و هم به تولید این فناوری در کشور اهتمام ورزیم. از این دیدگاه فناوری اتوماسیون به دلیل همین جنبه خاص یعنی اهمیت آن برای رقابت پذیر ساختن تولید در همه رشته های صنعتی جایگاه ویژه ای دارد. در کشور ژاپن حدود 11 کارخانه در حوزه تولید ربات فعالیت می کنند.
نکته جالب در ژاپن وجود کارخانه هایی به نام کارخانه های تاریک است که با اتوماسیون سازی کارخانهها در این کشور رواج یافته است. این کارخانهها بدون هیچ گونه نور و روشنایی فعالیت می کنند و برای ایجاد روشنایی، برقی مصرف نمی کنند.
مزایای اتوماسیون صنعتی:
1- افزایش کیفیت کالا و سرعت تولید
2- کاهش هزینه های نصب
3- امکان انجام عملیات مهندسی درحین کار
4- کاهش انبارهای موقت و بالا بردت امنیت
5- انتقال نیروی کار به سمت کارهای خدماتی
6- کاهش پسماندهای تولید
7- امکان مانیتورینگ به صورت متمرکز یا گسترده
8- امکان انتقال تجربه و دانش اپراتور به سیستم
9- سهولت توسعه سیستم و عیب یابی سیستم
10- افزایش بهره وری واحدهای صنعتی